Dojrzałość dziecka sześcioletniego do podjęcia nauki w szkole
Dojrzałość dziecka sześcioletniego do podjęcia nauki w szkole.
Dojrzałość szkolna to gotowość dziecka do podjęcia nauki w szkole. Pod pojęciem gotowości rozumiemy osiągnięcie odpowiedniego poziomu rozwoju dziecka w czterech sferach: umysłowej, społecznej, emocjonalnej i fizycznej.
Sfera umysłowa – poziom rozwoju procesów niezbędnych do nauki czytania, pisania i matematyki (funkcje percepcyjno- motoryczne, mowa, poziom rozumowania operacyjnego i zdobytych wiadomości i umiejętności).
Dziecko:
przejawia zainteresowanie nauką szczególnie czytaniem, pisaniem i liczeniem oraz zaciekawienie zjawiskami zachodzącymi w najbliższym otoczeniu,
potrafi, skupić uwagę na dłuższy czas na wykonywanej czynności,
potrafi, z uwagą śledzić treść opowiadanej lub czytanej bajki,
dziecko wypowiada się poprawnie pod względem artykulacyjnym,
dziecko ma słownik bogaty na tyle, że bez problemu potrafi porozumiewać się z innymi,
nie ma problemu ze zrozumieniem poleceń i instrukcji,
potrafi doprowadzić rozpoczętą pracę do końca, bo ciekawi je wynik swoich poczynań,
rysunki dziecka zawierają sporo szczegółów oraz są prawidłowo rozmieszczone na kartce.
Sfera społeczna – umiejętność nawiązywania pozytywnych kontaktów z rówieśnikami i dorosłymi, podporządkowanie się określonym zasadom i regułom, stopień samodzielności w różnych sytuacjach, poczucie odpowiedzialności za swoje działania.
Dziecko:
ma rozeznanie, co jest dobre a co złe,
jest zdyscyplinowane,
dobrze się czuje w nowym środowisku szkolnym,
podejmuje działania na rzecz innych.
Dziecko niedojrzałe społecznie jest absorbujące, stale domaga się wyróżniania i dąży do osiągnięcia uprzywilejowanej pozycji w klasie. Ponadto dziecko może izolować się od grupy, stronić od kolegów i wspólnych zabaw, może również łatwiej ulegać negatywnym wpływom, staje się bierne, lękliwe, małomówne.
Strefa emocjonalna- odporność na stres, zdolność skupienia uwagi na dłuższy czas, motywacja do pracy, umiejętność wyrażania emocji i ich kontroli.
Dziecko:
odczuwa więź ze swoją panią i kolegami,
stosownie do wieku panuje nad swoimi emocjami,
prawidłowo reaguje na pozytywne bądź negatywne uwagi,
nie załamuje się porażkami i niepowodzeniami.
Dziecko niedojrzałe emocjonalnie jest impulsywne, agresywne, złości się lub płacze z błahego powodu, często popada w konflikty z kolegami. Może być też zahamowane, nieśmiałe, nadwrażliwe, płaczliwe. Taki przedłużający się stan może doprowadzić do bezsenności, bólu głowy i innych reakcji psychosomatycznych w obawie przed pójściem do szkoły.
Strefa fizyczna - ogólny stan zdrowia dziecka (w tym prawidłowy wzrok i słuch), sprawność ruchowa i motoryczna, odporność na choroby zmęczenie, poziom umiejętności samoobsługowych.
Dziecko:
posiada odporność za zmęczenie,
dobrą sprawność ręki, koordynację ruchową i wzrokowo- ruchową,
potrafi stać i skakać na jednej nodze, przeskakiwać przez przeszkody,
potrafi szybko i sprawnie biegać, wspinać się, jeździć na rowerze, rolkach itp.,
Dziecko, które nie osiągnęło dojrzałości fizycznej łatwo ulega zmęczeniu, jego ruchy są sztywne, kanciaste, nieprecyzyjne. Mogą również występować współruchy, czyli niepotrzebne ruchy służące rozładowaniu napięcia np.: poruszanie językiem podczas pisania i rysowania.
Na dojrzałość szkolną mają wpływ różne czynniki takie jak wrodzone, indywidualne cechy dziecka a także potrzeby skłonności i dążenia dziecka.
Drugą grupą czynników stanowią związane ze środowiskiem dziecka warunki materialne, kulturalne i społeczno- psychologiczne związane ze strukturą rodziny, osobowością rodziców i postawami rodzicielskimi.
Dziecko gotowe do podjęcia nauki w szkole potrafi:
Obdarzać uwagą dzieci i dorosłych, aby rozumieć, co do niego mówią i czego od niego oczekują, grzecznie zwraca się do innych.
Przestrzega reguł obowiązujących w społeczności dziecięcej (potrafi współdziałać w zabawie i zadaniach) oraz w świecie dorosłych.
W miarę samodzielnie radzi sobie w sytuacjach życiowych i próbuje przewidywać skutki swoich działań.
Umie przedstawić się, podać swoje imię i nazwisko, adres zamieszkania, wie komu można przekazywać takie informacje.
Jest samodzielne podczas ubierania się i toalety.
Utrzymuje porządek w swoim otoczeniu.
Zwraca się bezpośrednio do rozmówcy, stara się mówić poprawnie pod względem artykulacyjnym, gramatycznym i fleksyjnym i składniowym.
Mówi płynnie, głośno, dostosowując ton głosu do sytuacji i rozmówcy.
Uważnie słucha, pyta o niezrozumiałe fakty, formułuje dłuższe wypowiedzi.
W zrozumiały sposób mówi o swoich potrzebach i decyzjach.
Grupuje obiekty w sensowny sposób (klasyfikuje) i formułuje uogólnienia typu to do tego pasuje, te obiekty są różne a te podobne.
Stara się łączyć przyczynę ze skutkiem i próbuje przewidywać, co się może zdarzyć.
Sprawnie biegać, skakać, wspinać się, stać i skakać na jednej nodze, rzucać, chwytać.
Wykonywać ćwiczenia ruchowe według pokazu, jest zdyscyplinowane podczas zajęc ruchowych.
Wie jak trzeba zachować się w sytuacji zagrożenia i gdzie można otrzymać pomoc, umie o nią poprosić.
Odgrywa role w zabawach parateatralnych posługując się gestem mimiką, mową, rekwizytami.
Wznosi konstrukcje z klocków i tworzy kompozycje z różnorodnych materiałów, ma poczucie sprawstwa i odczuwa radość z wykonanej pracy.
Interesuje się urządzeniami technicznymi (np., używanymi w gospodarstwie domowym) próbuje rozumieć jak one działają i zachowuje ostrożność podczas korzystania z nich.
Liczy obiekty i odróżnia poprawne liczenie od błędnego.
Wyznacza wynik dodawania i odejmowania pomagając sobie liczeniem na palcach lub innych zbiorach zastępczych.
Ustala równoliczność dwóch zbiorów a także posługuje się liczebnikami porządkowymi.
Rozróżnia prawą i lewą stronę, określa kierunki i ustala położenie obiektów w stosunku do własnej osoby a także w odniesieniu do innych obiektów.
Wie na czym polega pomiar długości i zna proste sposoby mierzenia np. krokami, stopą itp.
Zna stałe następstwo dni i nocy, pór roku, dni tygodnia, miesięcy w roku.
Potrafi określić kierunki oraz miejsca na kartce papieru, potrafi wykonać polecenia typu narysuj kropkę w lewym górnym rogu kartki, narysuj szlaczek od lewej do prawej strony.
Potrafi patrzeć, aby rozpoznać i zapamiętać to, co jest przedstawione na obrazkach.
Interesuje się czytaniem i pisaniem, jest gotowe do nauki czytania i pisania.
Słucha opowiadań i czytanych tekstów.
Układa krótkie zdania, dzieli zdania na wyrazy, wyrazy na sylaby, wyodrębnia głoski w wyrazach o prostej budowie fonetycznej.
Rozumie sens informacji podanych w formie uproszczonych rysunków oraz często stosowanych znaków i symboli.
Wymienia imiona i nazwiska osób bliskich, wie czym się zajmują.
Zna nazwę kraju i miejscowości, w której mieszka, zna symbole narodowe.
Jak ułatwić dzieciom szkolny start – rady dla rodziców.
W toku codziennych domowych czynności można zrobić wiele, aby wspomagać rozwój dziecka. Wystarczy kilkanaście minut dziennie.
Mamo, tato!
Rozmawiaj z dzieckiem jak najwięcej, pozwalaj mu mówić, zadawaj pytania, udzielaj odpowiedzi- ułatwi to dziecku wypowiadanie się na określone tematy a także wzmocni waszą więź emocjonalną.
Poszukujcie razem odpowiedzi na trudne pytania, używajcie książek, Internetu, programów telewizyjnych – to pozwoli dziecku wypracować strategię poszukiwania wiadomości i samodzielnego uczenia się.
Czytajcie dziecku CODZIENNIE – to wspomaga koncentrację uwagi, i rozbudza zainteresowanie czytaniem i literaturą.
Pozwalajcie dziecku na pomoc w drobnych czynnościach domowych typu rozpakowywanie zakupów, sortowanie prania, nakrywanie do stołu – wspomaga to rozwój klasyfikacji.
Wyznaczcie dziecku prostą czynność, która będzie jego codziennym obowiązkiem – nauczy to systematyczności oraz wyzwoli poczucie obowiązku.
Konsekwentnie wymagajcie, aby dziecko utrzymywało porządek w swoich rzeczach i dbało o nie – udowodniono bowiem naukowo, że porządek wokół siebie ułatwia uczenie i porządkowanie wiedzy w głowie.
Zachęcajcie dziecko do inicjatywy i samodzielności – np.: pytajcie, w co się zamierza bawić, jakie ma pomysły na rozwiązanie sytuacji, które go spotykają,.
Wydawajcie dziecku polecenia typu wyjmij talerz z dolnej szafki i postaw go na stole – ułatwi to dziecku rozumienie stosunków przestrzennych i orientację w przestrzeni.
Upewniajcie się, czy dziecko zrozumiało komunikat, jaki do niego kierujecie.
Liczcie w domu, podczas spacerów, zakupów i w innych życiowych sytuacjach dosłownie wszystko.
Zachęcajcie dziecko do rozszyfrowywania znaków towarowych na produktach, znaków drogowych i informacyjnych – wspomaga to rozwój operowania symbolami niezbędny do nauki czytania.
Pozwalajcie na różnorodną działalność plastyczną i konstrukcyjną, pozwólcie dziecku realizować najbardziej zadziwiające pomysły (oczywiście w miarę rozsądku).
Wspólnie grajcie w gry typu Chińczyk, Piotruś, Memory, oraz we własne wymyślone gry.
Obserwujcie dziecko, aby wiedzieć, co lubi a czego nie lubi robić, nie zmuszajcie do nie lubianej działalności.
Mówcie o swoich uczuciach, i o tym, co je wywołało i zachęcajcie do tego dziecko.
Rozmawiajcie o swoich obawach związanych z gotowością szkolną dziecka a także o sukcesach w tym zakresie z nauczycielkami w grupie – pozwoli to na wypracowanie wspólnej strategii działania.
Nie wyrażajcie swoich obaw związanych ze startem szkolnym waszego dziecka przy nim samym, bowiem to, co martwi rodziców martwi też dziecko.
Nie straszcie szkołą!
Opracowano na podstawie:
B Wilgocka – Okoń Gotowość szkolna dzieci sześcioletnich. Wyd ŻAK 2003
Podstawa programowa wychowania przedszkolnego – załącznik 1 do Rozporządzenia MEN z dnia 23 grudnia 2008r.
E Gruszczyk – Kolczyńska Wspomaganie rozwoju umysłowego czterolatków i pięciolatków WSiP 2004r
Opracowała
Agnieszka Czekalska
Nauczyciel Gminnego
Przedszkola w Michałowicach